Nowe regulacje F‑gazów: co oznaczają dla Twojej firmy?
1 marca 2024 roku weszło w życie nowe rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2024/573 dotyczące fluorowanych gazów cieplarnianych (tzw. F‑gazów). Przepisy te zmieniają wcześniej obowiązującą dyrektywę 2019/1937 i uchylają rozporządzenie 517/2014, które od lat regulowało stosowanie F‑gazów na terenie Unii Europejskiej.
Czym są F‑gazy i dlaczego są regulowane?
Fluorowane gazy cieplarniane, czyli F‑gazy, to substancje wykorzystywane w chłodnictwie, izolacjach i wielu procesach przemysłowych. Z chemicznego punktu widzenia to związki zawierające w swojej cząsteczce fluor – HFC (wodorofluorowęglowodory), PFC (perfluorowęglowodory) czy SF6 (heksafluorek siarki). Rygorystyczne przepisy wobec nich wynikają z tego, że nie występują naturalnie, a są wytwarzane przez człowieka. Ich potencjał cieplarniany (GWP) może być nawet kilka tysięcy razy większy od dwutlenku węgla, co oznacza, że mają ogromny wpływ na globalne ocieplenie. Wraz z dwutlenkiem węgla, metanem oraz podtlenkiem azotu znajdują się w grupie emisji GHG (gazów cieplarnianych) objętych Porozumieniem paryskim. Regulacje Unii Europejskiej mają na celu stopniowe ograniczanie emisji tych gazów w ramach unijnej polityki klimatycznej.
Jakie są najważniejsze zmiany?
1. Rozszerzony obowiązek kontroli
Obowiązek kontroli szczelności został znacząco rozszerzony w rozporządzeniu 2024/573. Poza urządzeniami, które zawierają co najmniej 5 ton ekwiwalentu CO2, wymogowi zaczęły podlegać także urządzenia, które zawierają co najmniej 1 kg HFO (nienasyconych wodorofluorowęglowodorów) lub HCFO (nienasyconych wodorochlorofluorowęglowodorów), przy czym dotyczy to czynnika niezawartego w piankach.
Nie podlegają kontroli urządzenia zawierające F‑gazy w ilości mniejszej niż 10 ton ekwiwalentu CO2 lub w przypadku HFO i HCFO w ilości mniejszej niż 2 kg, jeżeli są oznaczone jako hermetycznie zamknięte.
2. Kontrole dla urządzeń o większej zawartości F‑gazów
Dla urządzeń zawierających od 1 kg HCFO lub HCO obowiązują nowe wymogi dotyczące częstotliwości kontroli. W zależności od zawartości czynnika:
- w ilości co najmniej 1 kg, ale poniżej 10 kg HFO lub HCFO – co 12 miesięcy;
- w ilości co najmniej 10 kg, ale poniżej 100 kg HFO i HCFO – co 6 miesięcy;
- w ilości co najmniej 100 kg HFO i HCFO – co 3 miesiące.
3. Kiedy kontrola może być rzadziej?
W niektórych przypadkach okres pomiędzy kontrolami może zostać skrócony. Taka sytuacja ma miejsce, gdy urządzenia są wyposażone w system wykrywania wycieków. Dla urządzenia wyposażonego w taki system i zawierającego HFO lub HCFO kontrola może odbyć się raz na 24 (1–10 kg), 12 (10–100 kg) i 6 miesięcy (od 100 kg).
Należy zauważyć, że system wykrywania wycieków jest obowiązkowy dla urządzeń o napełnieniu HFO lub HCFO 100 kg, lub więcej. Ponadto operator takiego urządzenia musi zapewnić, aby system wykrywania wycieków był kontrolowany co najmniej raz na 6 lat, aby zapewnić jego prawidłowe działanie.
Do tej pory powyższy wymóg dotyczył tylko urządzeń zawierających co najmniej 500 ton ekwiwalentu CO2.
4. Wyjątek dla urządzeń w budynkach mieszkalnych
Przepisy przewidują wyjątek, dla którego kontrole szczelności nie są obowiązkowe. Mowa o urządzeniach, znajdujących się w budynkach mieszkalnych, które spełniają oba poniższe wymogi:
- urządzenia te zawierają poniżej 3 kg F‑gazów,
- zostały oznaczone jako hermetycznie zamknięte.
5. System CERTEX dla lepszej kontroli przepływu gazów
Rozporządzenie 2024/573 wprowadza system CERTEX, który stanowi platformę zawierającą wszystkie informacje na temat importu, eksportu i tranzytu F‑gazów oraz urządzeń je zawierających. To narzędzie ma ułatwić organom celnym w całej Unii Europejskiej natychmiastowy dostęp do wszystkich danych dotyczących działań związanych z F‑gazami. Ma to na celu lepszą kontrolę nad przepływem tych substancji na terenie i poza granicami UE. System CERTEX został ustanowiony rozporządzeniem UE 2022/2399.
6. Obowiązek odzysku i likwidacji
Przepisy jasno wskazują na istotę procesu odzysku i likwidacji substancji. Nowe regulacje zobowiązują operatora urządzeń zawierających F‑gazy, niezawartych w piankach, do ich odzysku, a po likwidacji urządzeń do poddania ich recyklingowi, regeneracji bądź zniszczeniu.
7. Zapobieganie emisjom
Choć obowiązek zapobiegania wyciekom istniał już w 2014 roku, to w obowiązujących zapisach te kwestie zostały doprecyzowane o szczegóły związane z wychwytywaniem i zbieraniem gazów. Nowe rozporządzenie stawia przed operatorami wymóg podjęcia wszelkich dostępnych technicznych i ekonomicznych środków, aby zminimalizować wyciek i zapewnić jak najszybszą naprawę wyciekających urządzeń. Zmieniony został czas na wykonanie kontroli szczelności po naprawie wycieków. Inspekcja musi zostać przeprowadzona przez osobę posiadającą certyfikat F‑gazowy najwcześniej po 24 godzinach pracy urządzenia, lecz nie później niż miesiąc po naprawie.
Nachodzące zmiany dla firm budowlanych
Od 1 stycznia 2025 r. właściciele budynków i wykonawcy robót budowlanych będą mieli obowiązek unikania emisji F‑gazów podczas renowacji, rekonstrukcji lub rozbiórki paneli piankowych zawierających te substancje. Napotkane trudności podczas usuwania pianek będą musiały być dokumentowane i przechowywane przez okres 5 lat. Ta sama sytuacja dotyczyć będzie prac z piankami z płyt laminowanych, zawierającymi F‑gazy, zainstalowanymi we wnękach lub strukturach zabudowanych.
W skrócie:
- Od marca 2024 r. obowiązują nowe unijne przepisy mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.
- Obowiązkowym kontrolom podlegają nie tylko urządzanie, które zawierają od 5 ton ekwiwalentu CO2, ale także urządzenia, które zawierają od 1 kg HFO lub HCFO.
- Wprowadzony został harmonogram przeprowadzania obowiązkowych kontroli szczelności dla urządzeń zawierających HFO i HCFO.
- Uwzględniono wyjątki, dla których kontrola urządzeń zawierających HFO i HCFO może być rzadsza.
- Wprowadzono narzędzie CERTEX, które umożliwia śledzenie przepływu F‑gazów w całej Unii Europejskiej.
- Od 1.01.2025 r. wejdą w życie nowe obowiązki dla właścicieli budynków i wykonawców robót budowlanych, które wprowadzą obowiązek unikania emisji F‑gazów podczas prac remontowych.
